KLEDERDRACHTENSHOW 2005

met deelname van:
Enkhuizen Huizen Spakenburg
Volendam Wieringen Zaanse Kaper
Marken
Info Schagen Info Marken foto's Klederdrachtenshow

Zaterdag 25 juni 2005 was het zover, Klederdrachtenshow tijdens de Marker Havenfeesten 2005. Naar onze mening, zijn we er in geslaagd om een boeiend en aantrekkelijk programma samengesteld te hebben. We willen de traditie van de oude klederdrachten graag in stand houden. Dit vraagt om overdracht naar de volgende generatie. Klederdracht verdwijnt steeds meer uit beeld en het zijn vooral de enthousiaste mensen die er voor zorgen dat de traditie in ere kan worden gehouden.
Enkhuizen Huizen
   
Spakenburg Volendam
   
Wieringen Zaanse Kaper
 
Nadere info over de deelnemende plaatsen:
Enkhuizen
De streekdrachtgroep is voor het eerst gevraagd voor het defilé in Apeldoorn in 1998. De groep bestaat uit een beperkt aantal personen, zodat alles precies op elkaar afgestemd kan worden, bijvoorbeeld verschillen uit een dezelfde periode in mode en hoofdtooi. De groep vertegenwoordigen de Noord-Hollandse dracht van rond 1900. Deze dracht werd gedragen vanaf boven het IJ tot op het eiland Texel. Hier komen veel variaties in voor, maar ze laten hier het "uitgaandersgoed" zien.  De welgestelde dames droegen de Noord-Hollandse kop met kante muts en oorijzer. Dit oorijzer was van goud en zilver met bijpassende onderdelen. Voor de minder draagkrachtigen bestond de "hoofdtooi" uit een zwarte muts met daarover een fraai geborduurde muts van het hul type. Op de hul werd vaak een boerehoedje gedragen,dit was de laatste en kleinste variant van de luifelhoed uit de eerdere perioden. Alleen aan de hoofdtooi en de halssnoeren kom men zien waar de dames vandaan kwamen. De Japonnen en pakken zijn mode kostuums van rond 1900, alles met bijpassende accessoires. De heren dragen ook mode kostuums van rond 1900, maar wel naar eigen stand.  Dit alles werd ook zichtbaar door stofkeuze en sieraden. Wie het breed had, liet het breed hangen.
 
Huizen
De landbouwnederzetting van omstreeks de elfde eeuw groeide na de afsluiting van de vissershaven van Naarden uit tot een van de grootste visserijhavens van de Zuiderzee. De haven is pas in 1854 gegraven. De vis werd uitgevent in kruiwagens, waarmee men zelfs naar Amsterdam en Urecht ging. Evenals bij alle havens het geval was, liep ook hier de visserij terug door afsluiting van de Zuiderzee. Een groot gedeelte van de bevolking legde zich daarna toe op de vis- en kaashandel: ook de industrie leverde veel arbeidsplaatsen op. Een bijzonderheid is, dat de eerste radiozenders van de Nederlandse draadloze omroep in Huizen stond. Al deze veranderingen leidden er tevens toe dat het dorpse karakter van Huizen verdween en daarmee ook een groot gedeelte van de klederdracht. Was het vroeger een boeren- en vissersdorp, de boerderijen en vissershuizen zijn in het oude gedeelte van Huizen nog te zien, nu is het een plaats geworden met zeer veel nieuwbouw. De forenzen uit Hilversum en Amsterdam hebben het karakter van de plaats totaal veranderd. Misschien is in het centrum van Huizen op zondag nog een oudere bewoonster te zien die de klederdracht trouw is gebleven, de jongste is echter al negentig jaar. De klederdrachtgroep van De Historische Kring Huizen probeerd door middel van presentaties en optredens door het hele land, dit beeld nog levendig te houden.
 
Spakenburg
 In de drie dorpen Bunschoten, Spakenburg en Eemdijk wordt nog door 475 vrouwen de unieke, kleurrijke klederdracht gedragen, die bijna iedereen wel kent. Vroeger droeg men meerdere  rokken, een jak en een neepjesmuts. Tegenwoordig wordt zwaar gesteven, gestreken en geglansd. De gehaakte muts ondergaat dezelfde behandeling. Deze mutsjes worden door de dames zelf vervaardigd en het is natuurlijk "een sport" om een net iets ander motief te verzinnen dan dat van de buurvrouw. Helaas zijn de mannen en kinderen in klederdracht uit het straatbeeld verdwenen. Bunschoten - Spakenburg heet u welkom en maakt u graag deelgenoot van de tradities die hier in stand gehouden worden. Ook de bezienswaardigheden zoals de schilderachtige oude haven en vissershuisjes, de authentieke botters, de gerestaureerde scheepshelling, de visafslag en de musea zijn de moeite waard.
 
Volendam
VOLENDAM HET BEGON MET EEN DIJK. 
Volendam, wij zeggen Vollendam. Zes eeuwen geleden kwam hier de E of IJe in zee. Aan dit water was vier kilometer naar het noorden Edam of IJdam ontstaan. Het gebied dat in Volendam nu nog "De Meer" heet, een verlaagd gebied ten opzichte van de omliggende bebouwing, fungeerde als havenmond voor Edam. Toen Edam na 1357 een nieuwe en kortere west-oost verbinding van het Purmermeer, naar de Zuiderzee groef, kon de oudehavenmond "vol" of dicht gemaakt worden. Aldus begint de historie van Volendam met het maken van een dam of een afsluitdijk. Zoals ook in latere eeuwen een dam of een afsluitdijk zijn invloed zou doen gelden. Weldra vestigden:zich naast de boeren, die langs de oude dijk woonden, enkele vissers op deze dam. Vijf eeuwen lang was hun nederzetting niet meer dan een vergeten vissersdorpje. Zo handhaafde zich hier in een haast volkomen isolement de oude gewoonten, de klederdrachten en het oude katholieke geloof.  De oude Volendammers bouwden hun huizen op: palen, want de zee sloeg vaak over de huizen heen. De oudste bouwwijze kan men nu nog vinden op het Slobbeland. De huizen staan daar nog buitendijks, want de zee is niet meer gevaarlijk sinds op 28 mei 1932 de afsluitdijk, de Zuiderzee van de open Noordzee, afsloot. De geschiedenis van Volendam speelt zich dus af tussen het leggen van twee afsluitdijken. De eerste van 1357, de tweede van 1932, Langs de eerste dijk bouwden de Volendammers hun huizen. De  tweede dijk zette een streep onder de uitbreiding van Volendam als vissersdorp. Van de vloot van. 240 vissersschepen resteert nog een 20 tal IJsselmeervissers en een achttal Noordzeevissers. Alle echte zeevis is kort na 1932 verdwenen uit het zoet geworden IJsselmeer. Alleen de aal of paling en de uit Duitsland overgekomen snoekbaars hebben zich er goed ontwikkeld en bieden een zekere compensatie! Daardoor konden veel Volendammers blijven vissen en bleef Volendam wat het was, het meest typische vissersdorp van Nederland. Dit dorp handhaafde zes eeuwen zijn karakter, dankzij een volkomen isolement, en de taaie levenskracht van de vissers. Dat kon geen afsluitdijk vernietigen. Het tourisme is mede bevorderd, doordat het dorp door de Franse schilder Henry Havard, die in 1883 een reis me.t een tjalk, langs de Zuiderzee maakte en zijn kunstbroeders op Volendam opmerkzaam maakte, dat een grote indruk op hem had gemaakt. Een stroom artiesten volgde en zij werden door de Volendammers vriendelijk en open onthaald. In de periode 1875-1914, was Volendam een ware schilderskolonie. Het stond model voor 4000 ŕ 5000 schilders. Naast het dagelijks werk neemt de Volendammer ook de tijd om zich te ontspannen. Zo zijn er veel sportverenigingen, waar velen ook internationaal bekendheid genieten. Maar niet alleen de sport is belangrijk, het VOOG, operakoor en Vocaal ensemble treden vaak in het buitenland op. Om de Volendammer klederdracht nog voor het nageslacht te bewaren zijn ook door de  Volendammer Dansgroep en de Showgroep kledingstukken aangeschaft en door hun optredens op diverse  evenementen wordt dit voor het nageslacht vastgelegd en in de lande getoond. Ook in Volendam wordt op de Volendammerdag  diverse klederdrachtgroepen uitgenodigd en loopt een deel van de bevolking  in de klederdracht van hun ouders.
Wieringen
 Dit is het eerste van de vijf Zuiderzee-eilanden, dat door de aanleg van de Afsluitdijk en de inpoldering van de Zuiderzee, vastgehecht werd aan de vaste wal. Niet alleen economisch, maar ook op het gebied van de gebruiken, gewoonten en klederdracht had deze aansluiting consequenties. De klederdracht verdween nagenoeg helemaal en volgde zo de weg, die zo vele drachten door vernieuwing en modernisering gegaan zijn. Toen in 1981 de interesse weer opleefde, werden er maar enkele authentieke kostuums en hoofdtooien, die tot model konden dienen bij het maken van kopieen, teruggevonden. Met een kleine groep wordt er voor gezorgd, dat dit kostbaar bezit voor het nageslacht bewaard zal blijven. De eilanders voorzagen voor een groot gedeelte in hun onderhoud door het winnen van wier. Dit zeegras, dat rijkelijk voorkwam in de wateren rondom het eiland Wieringen, werd voor allerlei doeleinden gebruikt. In 1930 gingen deze inkomsten door een ziekte in het wier verloren. Wat bleef en zich enorm uitbreidde is de visserij in Den Oever. In deze goed florerende thuishaven voor circa 100 vissersschepen, vindt men de enige in particulier bezit zijnde visafslag in Nederland. Een gezamenlijk eigendom van de Wieringer vissers. Ook de landbouw is natuurlijk niet weg te denken uit de historie. De vele boerderijen maken het landschap nog altijd levendig, vooral de oudste - nog geheel in takt zijnde - Wieringer boerderij: het Museum Jan Lont op Stroe verdient speciale aandacht. Hier vindt men een verzameling gebruiksvoorwerpen van vroeger.
 
Zaanse Kaper
Kostuumgroep "De Zaanse Kaper" is geen zang- of dansgroep, maar een groep mensen die zich op allerlei manieren bezighoudt met de historie van de kleding uit de Zaanstreek. De naam kaper heeft niets te maken met piraterij, maar is de naam van het bijzondere hoofddeksel dat de vrouwen dragen. De kaper dient de kap (de hoofdtooi van gouden en zilveren sieraden) te beschermen als de draagster er mee naar buiten gaat. De groep is opgericht naar aanleiding van het 500 jarig bestaan van Zaandijk in 1994. De Zaanse Kaper stelt zicht tot doel het wekken en onderhouden van belangstelling voor het Zaans cultureel erfgoed op het gebied van kostuum, mode en streekdracht. De groep stimuleert bestudering, presentatie en behoud van kostuums en bijbehorende accessoires. Er worden o.a. lezingen gegeven en kostuumshows. Er zijn in de Zaanstreek nog veel oude sieraden en kledingstukken bewaard uit de tijd dat het Zaanse kostuum nog algemeen gedragen werd (eind 18e eeuw, begin 19e eeuw). Het was de dracht van de gegoede burgerij, de kooplieden. De ontbrekende kleding wordt aangevuld met replica's. tegenwoordig laat de groep kostuums zien van de periode 1780 - 1900. De kostuums zijn een navolging van de modedracht uit die tijd, waarbij de dames dit combineren met de oorijzerdracht van de Zaanstreek.
 
en natuurlijk Marken......
Tot 1932 werden op het eiland Marken de huizen op werven (terpen) of op palen gebouwd. Dit was noodzakelijk, vanwege de afslag van het eiland en een eventuele watersnood. Op Marken staan de oudste huizen nog op de grootste terp, nl. de Kerkbuurt. Het gereedkomen van de afsluitdijk bracht hierin verandering en dit was ook de oorzaak van het verdwijnen van de visserij. Toen in 1957 het eiland middels een dijk een verbinding met het vasteland kreeg, werd het eeuwenlange isolement opgeheven. Dit had natuurlijk gevolgen voor de streekdracht, welke tot in de jaren dertig nog door alle eilanders gedragen werd. Het oorspronkelijke visserskostuum van de mannen had geen nut meer en zoals in vele andere voormalige vissersplaatsen, verdween dit uit het straatbeeld. De meeste oudere vrouwen daarentegen bleven de dracht trouw. Deze is veelkleurig en kent zeer veel variaties. Zoals voor de zomer en de winter, de lente en de herfst, Pasen, Pinksteren, een bruiloft en zelfs speciaal voor de Oranjefeesten.