Overleg met Deltacommissaris geeft zicht op een goede dijk voor Marken

Op dinsdag 19 april 2016 heeft een delegatie van de werkgroep dijkversterking van de Eilandraad opnieuw aan tafel gezeten met Deltacommissaris Wim Kuiken; de directe adviseur Waterveiligheid van minister Melanie Schultz–Van Haegen van Infrastructuur en Milieu (I&M). Bij dat overleg waren ook burgemeester Luzette Wagenaar-Kroon en diverse eindverantwoordelijke ambtenaren van I&M en Rijkswaterstaat (RWS) aanwezig. Opnieuw zijn de zorgpunten van de Eilandraad besproken en werd vastgesteld dat er ondertussen stappen zijn gemaakt. Het lijkt er zelfs op dat er een breed gedragen ontwerp is voor de Zuidkade, namelijk een mix van twee eerder uitgewerkte ontwerpvarianten.

Deze '4e variant voor de Zuidkade' betreft een overslagbestendige dijk welke buitenwaarts met grondverbetering wordt aangelegd. Diepere veenlagen worden daarbij vervangen door een fundering van zand. RWS werkt op dit moment hard aan de uitwerking hiervan zodat deze optie kan worden meegenomen tijdens de informatiebijeenkomst van woensdag 18 mei in dorpshuis 'Het Trefpunt' (inloop 19.30 uur). Zij lichten dan alle varianten aan de hand van tekeningen toe. RWS heeft reeds via nieuwsbrieven op haar eigen website hierover gecommuniceerd en deze informatie is bijvoorbeeld overgenomen door het Noordhollands Dagblad en www.markernieuws.com. Omdat wij van mening zijn dat deze informatie niet helemaal volledig is, zetten wij de varianten in onze woorden nogmaals voor u op een rij.

Westkade (Kruis – Bukdijk)

Er valt bij dit dijkvak feitelijk niet meer zo heel veel te kiezen omdat er nog maar één ontwerpvariant in de race is. Dit betreft het (beperkt) verhogen en verbreden van de bestaande kade. Dit kan vrijwel binnen het huidige ruimtebeslag van de dijk en waar nodig zal verbreding richting het water plaatsvinden. Hierdoor komen sowieso de eerder genoemde damwandconstructies bij de Noorderwerfstraat en Melisvennen te vervallen. Verder ontstaat er weer een binnen-berm zodat onderhoud zoals maaien beter mogelijk wordt dan nu het geval is.

Zuidkade (Kruis – Vuurtoren)

Variant 1) Nieuwe dijk (buitendijks) aanleggen op een fundering

Deze nieuwe, op een fundering van zand, buitendijks aan te leggen dijk is een ontwerp van de werkgroep dijkversterking van de Eilandraad. Dit ontwerp is op eigen initiatief ingebracht zodat de zettings- en onderhoudsproblemen voor eens en voor altijd worden opgelost en tegelijkertijd de overlast tijdens de aanleg tot een minimum wordt beperkt. Een beproefd concept omdat dezelfde techniek 60 jaar geleden is toegepast bij de aanleg van de verbindingsdijk naar Marken. Deze dijk is tot op heden nauwelijks gezakt en vraagt dientengevolge vrijwel geen onderhoud. De fundering is ook toen gerealiseerd door het veen te vervangen door zand. Een kwestie van baggeren en weer aanvullen met zand.

Deze nieuwe dijk tussen Het Kruis en de vuurtoren volgt aan de buitenzijde het tracé van de huidige dijk en komt daar direct tegenaan te liggen. De nu aanwezige dijk gaat vervolgens in aangepaste vorm als onderhoudsberm voor deze nieuwe dijk dienen. Rozenwerf en de aansluiting bij de vuurtoren krijgen als iconen van Marken bij dit ontwerp uiteraard speciale aandacht. De uiteindelijke ontwerpresultaten zijn naar verwachting 18 mei bekend en worden dan gepresenteerd. Naast beheersing van zetting, is ook een belangrijk voordeel van deze variant dat er vooral vanaf het water, en/of over het aangelegde werk, gewerkt kan worden. Dit beperkt de overlast tijdens de aanleg aanzienlijk.

Variant 2) Dijk versterken met de huidige dijk als basis (de zogenaamde Kort Cyclische Versterking)

Deze versterking wordt over de huidige zuidelijke dijk heen gelegd en wordt aan de binnenzijde voorzien van steunbermen van ongeveer 13 meter breed. Daardoor moet ook de huidige dijksloot naar binnen opschuiven waardoor Marken ongeveer 20 hectare kleiner wordt. RWS noemt deze variant ‘Kort Cyclisch’ omdat men er bij dit ontwerp vanuit gaat dat men na 25 jaar weer terugkomt om de dijk weer op te hogen. In de andere varianten is dat minimaal 50 jaar, of zelfs langer indien er wordt gekozen voor een dijk op een fundering van zand.

Deze variant kan niet worden uitgevoerd met een fundering op zand omdat de huidige dijk als basis dient. Om toekomstige zettingen toch het hoofd te bieden zijn er andere maatregelen nodig. De meest voor de hand liggende maatregelen zijn het aanbrengen van een zogenaamde ‘overhoogte’ en ‘voorbelasting’. Bij het aanbrengen van ‘overhoogte’ wordt er een voorschot genomen op de toekomstige zetting van de dijk. Men legt de dijk in dat geval veel hoger aan zodat na de planperiode van 25 jaar de dijk nog net aan minimale hoogte-eisen voldoet. ‘Voorbelasting’ kan voorafgaand aan de aanleg van de dijk worden toegepast ter plaatse van de steunbermen. Men brengt dan gefaseerd lagen zand aan om de onderliggende veenlaag alvast samen te drukken. Dit is nodig ook omdat de veenlaag onder de bestaande dijk na al die jaren is ingedrukt naar een dikte van ongeveer 2 meter, terwijl het naastliggende niet eerder belaste veen nog ongeveer 4,5 meter dik is.

RWS kiest ervoor om het uitvoeringsontwerp bij de aannemer neer te leggen waardoor er in de huidige ontwerpfase nog geen zicht is op de consequenties. Feitelijk zouden die consequenties nu al helder moeten zijn zodat de minister deze zomer een goede afweging kan maken. Zij kiest dan namelijk welke variant definitief wordt uitgewerkt. Omdat de omvang van de ‘overhoogte’ een belangrijke beeldbepalende factor is, en ‘voorbelasting’ zeer bepalend is voor de lengte van de uitvoeringsperiode, is het dus nodig om deze zaken vooraf goed in beeld te hebben. Los daarvan hebben eerdere dijkversterkingen op Marken geleerd dat de zettingen veel sneller optreden waardoor er in de praktijk al eerder teruggekomen moet worden dan 25 jaar.

Variant 3) Overslagbestendige dijk (binnendijks) aanbrengen met verbetering van de afwatering binnen Marken

Deze variant is, zowel in ontwerp als plek, vrijwel identiek aan variant 2 en heeft daarmee dezelfde uitdagingen. Het binnentalud is vanwege de overslagbestendigheid alleen veel flauwer waardoor de dijk nog meer naar binnen komt. Daarmee heeft deze variant over een nog groter gedeelte te maken met de zettingsproblematiek. De ontwerphoogte van deze variant ligt echter wel lager omdat er in zeer uitzonderlijke situaties wordt geaccepteerd dat er water over de dijk heen loopt. Omdat RWS hier uitgaat van een planperiode van 50 jaar, in tegenstelling tot 25 jaar bij variant 2, zal er een groter voorschot genomen moeten worden op toekomstige zetting. Ook hier zullen dus maatregelen om de zetting het hoofd te bieden fors en beeldbepalend zijn, waarbij het ook hier aan de aannemer wordt overgelaten hoe het uitvoeringsontwerp eruit komt te zien.

Onderdeel van deze variant is dat er een betere afwatering binnen Marken moet worden gerealiseerd zodat het uitzonderlijke overslagwater met (nood)pompen snel kan worden verwijderd. Denk dan bijvoorbeeld aan het aanbrengen/verbreden van sloten en het aanbrengen/vergroten van verbindingen van sloten onder de wegen (de 'duikers'). Deze verbeterde afwatering is sowieso verstandig, denk daarbij alleen maar aan het goed kunnen verwerken van steeds vaker in Nederland voorkomende clusterbuien.

Variant 4) Overslagbestendige dijk (buitendijks) op een fundering van zand (combinatie van varianten 1 en 3)

Deze naar aanleiding van het overleg met de Deltacommissaris toe te voegen variant betreft de minder hoge overslagbestendige variant 3, maar dan buitendijks met grondverbetering van een fundering van zand zoals beschreven bij variant 1. Doordat deze variant minder hoog uitvalt (2,15 +NAP in plaats van 2,37 +NAP) zal deze oplossing ook minder breed worden en beter passen bij het karakter van Marken. Aan het ontwerp is uiteraard nog steeds het verbeteren van de waterhuishouding binnen Marken gekoppeld.

Bron: Stichting Eilandraad Marken, maandag 2 mei 2016

naar Marker Nieuws indexpagina